THE 300 OF SPARTA

and 1 of the 300 Spartans ή το πιο σημαντικό εξαήμερο που έχει ποτέ ζήσει ο κόσμος...

                                        Πιττακός ο Μυτιληναίος 

                                        "Αρχή άνδρα δείκνυσι"
                                        "Η εξουσία φανερώνει τον άνδρα" 

                              Ίων Δραγούμης, "Μαρτύρων και Ηρώων Αίμα"

  "Όλα έμεναν άκαρπα χωρίς τον Ήρωα.
      Χρειάσθηκε ο θάνατος ενός παλληκαριού,
για να δώσει πνοή ζωής στις πρώτες εκείνες ενέργειες και σ’ όλα τα σχέδια.
Τα λόγια των Ελλήνων έμεναν λόγια

             ώσπου να έλθει ο θάνατος να τα ζωντανέψει.
      Ο θάνατος δεν είναι λόγια, είναι αλήθεια,
Ο θάνατος είναι ζωή."

Ο Δημάρατος, πρώην βασιλιάς στην Σπάρτη, καταδικασμένος σε θάνατο, είχε διαφύγει στην Περσία και είχε γίνει σύμβουλος του Ξέρξη. Στην πραγματικότητα όμως ήταν ο πρώτος υπέρ-πράκτωρ. Ο πρώτος James Bond. Ήταν σε συνεχή επαφή με την ευφυέστατη βασίλισσα Γοργώ, την σύζυγο του Λεωνίδα και σε αυτήν έστελνε κρυπτογραφημένες πληροφορίες, καλυμμένες κάτω από κερί! Κατ' αυτό τον τρόπο οι Σπαρτιάτες ήταν πολύ πιο μπροστά από τους άλλους Έλληνες και από τους Πέρσες στο καυτό ζήτημα των πληροφοριών, η δε Γοργώ αποδεικνύεται ότι είχε βασική επιρροή και συμμετοχή στη δημιουργία του θαύματος των Θερμοπυλών. 

Ο Δημάρατος λοιπόν μετά από ερώτηση του Πέρση βασιλιά, έδωσε τις παρακάτω συνοπτικές πληροφορίες για τους Έλληνες και για τους Σπαρτιάτες ειδικώτερα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο.

"Οι Έλληνες είναι λαός φτωχός αλλά προικισμένος με μεγάλες αρετές. Οι άντρες αυτοί ετοιμάζονται για να πολεμήσουν και έχουν την συνήθεια πριν τη μάχη, να στολίζονται και να φορούν στεφάνι στα μαλλιά. Να γνωρίζεις πως αν καθυποτάξεις και τους Σπαρτιάτες, κανένα άλλο έθνος δεν θα τολμήσει να σου αντισταθεί. Πολεμάς με ένδοξο λαό και γενναιότατους άντρες". 

   Η πολυσυζητημένη σπαρτιατική Φάλαγγα.

Ο μέγας λυρικός επιγραμματοποιός - ποιητής Σιμωνίδης έγραψε:

Για κείνους που πέθαναν στις Θερμοπύλες, ένδοξη η τύχη, ωραίος ο θάνατος, βωμός ο τάφος, μνήμη παντοτινή αντί για θρήνος, κι η μοίρα τους αντικείμενο εγκωμίων. Σάβανο σαν κι αυτό μήτε η σαπίλα, μήτε ο χρόνος ο πανδαμάτορας θα αμαυρώσει των γενναίων ανδρών. Και το μνήμα την καλή φήμη της Ελλάδας διάλεξε για ένοικό του. Μάρτυρας είναι ο Λεωνίδας, ο βασιλιάς της Σπάρτης, που μέγα στολίδι άφησε πίσω του την αρετή και δόξα αιώνια.

Είναι αποδεδειγμένο ότι οι Σπαρτιάτες ήταν στρατιώτες εφ' όρου ζωής: Από τα 20 έως τα 60 τους χρόνια, οι άνδρες ασκούνταν, έτρωγαν ασκητικά και κοιμόντουσαν ανά 15 άτομα μαζί σε σκηνές. 

Ο βασιλιάς των Μακεδόνων Αλέξανδρος (παππούς του Μεγάλου Αλεξάνδρου), προκειμένου να βοηθήσει τους άλλους Έλληνες κατά την κρίσιμη στιγμή της μαζικής και οργανωμένης εκστρατείας του Ξέρξη, προσποιήθηκε ότι προδίδει τους συμπατριώτες του και συμπράττει με τους Πέρσες, με τον σκοπό να μάθει τα πολεμικά τους σχέδια και να ενημερώσει τους Έλληνες για τις κινήσεις και τις προθέσεις του Πέρση βασιλιά. Εδώ υπάρχει άλλος ένας υπέρ-πράκτωρ, άλλος ένας έτοιμος να θυσιασθεί για την πατρίδα του, ο οποίος έκανε παρεμφερή δουλειά με αυτή του Δημάρατου.

Το γεγονός αυτό, εκτός από τον απίστευτο ηρωισμό του Αλέξανδρου, αποδεικνύει και την σταθερή και αμετακίνητη γνώση και πεποίθηση των Μακεδόνων περί της ελληνικότητάς τους. Άλλωστε είχαν την ίδια προέλευση και καταγωγή με τους Σπαρτιάτες και εκαυχώντο γι' αυτό (Ηρακλειδείς, απόγονοι του Ηρακλή). 


Η Πυθία είχε χρησμοδοτήσει για τα περίφημα "ξύλινα τείχη". Επακολούθησε μεγάλη σύγχυση, γιατί δόθηκαν πολλές διαφορετικές ερμηνείες. Ο Θεμιστοκλής έδωσε την καλλίτερη με την ανάγκη ναυπήγησης πλοίων. Άλλοι αποφάσισαν να κλείσουν με ξύλινα τείχη τον Ισθμό της Κορίνθου, που και αυτός ήταν στενή και κατάλληλη για πόλεμο τοποθεσία, όχι όμως τόσο καλή και προσφερόμενη, όσο οι Θερμοπύλες.
Οι τελευταίες, εκτός από ιδανικές για την αναχαίτιση του Ξέρξη, είχαν στην περιοχή τους το μεγάλο Ιερό των Αμφικτυονιών και της Δήμητρας και ένα επίσης μεγάλο Ιερό του Ηρακλή, Ιερά τα οποία έπρεπε να προστατευθούν.
Οι 5 Έφοροι, που διοικούσαν την Σπάρτη και όχι οι 2 βασιλείς, υποστήριξαν (κακώς για άλλη μια φορά) τη λύση του Ισθμού. Γι' αυτό και δεν έδωσαν ισχυρό στρατό στον Λεωνίδα, παρά μόνο την φρουρά του. 
Είχαν συμπέσει τότε κατά κακή σύμπτωση και οι 9ήμερες εορτές του Καρνείου Απόλλωνα, κατά τις οποίες απαγορευόταν οποιαδήποτε συμμετοχή σε πόλεμο.
Παρ' όλα αυτά κοντά στον Λεωνίδα συγκεντρώθηκαν από διάφορες ελληνικές πόλεις συνολικά 7000 οπλίτες, και όπως θα δούμε παρακάτω, εάν οι Φωκαείς έκαναν το στοιχειώδες καθήκον τους, δηλαδή να αποτρέψουν το μέτριας ισχύος στρατιωτικό απόσπασμα του Πέρση Υδάρνη, να περάσει από την στενωπό του Ασωπού, η έκβαση της μάχης θα ήταν τελείως διαφορετική, και ο ευφυής και άδολος και με σπάνιες ικανότητες Λεωνίδας μπορεί να ζούσε και να ένωνε (όπως ονειρευόταν) την αγαπημένη του πατρίδα, πράγμα που ήδη από τότε ήταν το όνειρο όλων των πάνω από τα στενά όρια της πόλης-κράτους ευρισκομένων, οι οποίοι έβλεπαν ότι αυτό το σύστημα διακυβέρνησης έπρεπε να βελτιωθεί ή να αλλάξει, προκειμένου να καταστεί ικανό να υπερασπισθεί τον πολιτισμό από τα επάλληλα κύματα των επίδοξων λεηλατών και κατακτητών.

Ο Εφιάλτης δεν ήταν ένας ανάπηρος γιος σπαρτιατικής οικογένειας, που για να διασωθεί από τον Καιάδα, τον είχαν στείλει οι γονείς του να μεγαλώσει στην Αρκαδία, όπως λέει η διάσημη ταινία. Ήταν ένας φιλόδοξος κάτοικος γειτονικού χωριού των Θερμοπυλών, ο οποίος δελεάσθηκε από τα πλούτη και τις τιμές, που του έταξε Ο Ξέρξης. Έτσι οδήγησε τον Πέρση στρατηγό Υδάρνη με τους στρατιώτες του (όχι πολύ ισχυρό στρατιωτικό απόσπασμα) στην χαράδρα του Ασωπού, όπου συνάντησαν τους 1000 Φωκαείς, που φρουρούσαν την ατραπό συγκεντρωμένοι σε κάποιο οχυρό σημείο και τους ενόχλησαν με τον θόρυβο που έκαναν και τους ξύπνησαν...
Οι Φωκαείς αντιλαμβάνονται πως οι Πέρσες δεν ενδιαφέρονται γι' αυτούς και αντί να τους επιτεθούν και να τους ανακόψουν, επαναπαύονται στην ανδρεία των τριακοσίων, να αντιμετωπίσουν και αυτή την από τα νώτα περσική επίθεση.
Αν οι Φωκαείς είχαν κάνει το αυτονόητο και είχαν κρατήσει άμυνα, η ροή της ιστορίας θα είχε εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά.
 

Οι Πέρσες ήταν πλέον προ των πυλών και οι Έλληνες αρχηγοί (με συνολικά 7000 οπλίτες) είχαν συζητήσεις και διενέξεις. Αρκετοί αρχηγοί αποσύρθηκαν με τα στρατεύματα τους βλέποντας το αδύνατο της αντίστασης. Ο Λεωνίδας έδωσε εντολή να αποσυρθούν όλοι οι σύμμαχοι Έλληνες στρατιώτες, καθώς τους θεώρησε απρόθυμους να αντιμετωπίσουν τον ισχυρό εχθρό, βλέποντας όμως το θέμα και από τη δική τους πλευρά και σκεπτόμενος ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα η πατρίδα θα χρειαζόταν άμεσα αυτούς τους εμπειροπόλεμους (αλλά όχι σαν τους Σπαρτιάτες) πολεμιστές.
Οι Θεσπιείς, πραγματικοί ήρωες και αυτοί, με Αρχηγό τον Δημόφιλο παρέμειναν στο πλευρό του Λεωνίδα με δική τους θέληση, δηλώνοντας πως αρνούνται να εγκαταλείψουν τους 300 Σπαρτιάτες.
Τόσο όμορφα το αφηγείται ο Ηρόδοτος "Έτσι οι Θεσπιείς έζησαν με τους Σπαρτιάτες και πέθαναν μαζί τους"...

Aφού ο Λεωνίδας αρνήθηκε άλλη μια πρόταση του Ξέρξη, την τελευταία, να γίνει βασιλιάς μιας φόρου υποτελούς Ελλάδας, το πρωί της μεγάλης ημέρας, της έκτης και τελευταίας, οι πολεμιστές γυάλισαν τα δόρατα και τις ασπίδες τους, ακόνισαν τα ξίφη τους και έκαναν λουτρό. Χτένισαν και αρωμάτισαν τα μακριά μαλλιά τους και κάθησαν σε δείπνο. 

Η πρόποση  του Λεωνίδα λιτή: "Συμπατριώτες, ας προγευματίσουμε λιτά, αφού το βράδυ θα φάμε πλουσιοπάροχα στο Βασίλειο του Πλούτωνα". 


Μετά επακολούθησε η τελευταία μάχη, το τέλος των σπουδαιότερων έξι ημερών της παγκόσμιας Ιστορίας και το τέλος του αγνότερου και γνησιότερου ήρωα, του ήρωα που τόλμησε να εκστομίσει το ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ στην μεγαλύτερη στρατιά που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.

   Το άγαλμα του Λεωνίδα στην σημερινή Σπάρτη.

 Ώ ξειν', ἀγγέλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα,

τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι 

(Επιτάφιος των Θερμοπυλών, 

επίγραμμα Σιμωνίδη)

Όλοι γνωρίζουν την σημασία της μάχης των Θερμοπυλών. Οι περισσότεροι λαοί έχουν αντλήσει το αιώνιο και γι' αυτούς παράδειγμα της απόλυτης ανδρείας, αυταπάρνησης και φιλοπατρίας από τον Λεωνίδα και τους 300 του. 

Οι Σαμουράι στην Ιαπωνία έχουν τους 300 σαν αθάνατα πρότυπά τους. 

Οι Αμερικανοί από τότε που ανεξαρτητοποιήθηκαν από την Αγγλία, διδάσκουν συστηματικά τα γεγονότα της μάχης των Θερμοπυλών και τα διδάγματά της στις στρατιωτικές σχολές τους. 

Το ίδιο πράγμα κάνουν με σύστημα και συνέπεια και πάρα πολλά άλλα κράτη.

Η Υπέρτατη γενναιότητα των 300 όμως επηρεάζει όλες τις κατηγορίες της ανθρώπινης δραστηριότητας. 

Έτσι δεν θα μπορούσε και η σύγχρονη λογοτεχνία, να μην εμπνευσθεί από αυτή τη μόνιμη πηγή έμπνευσης.

Μια φίλη μού έδωσε ένα εκπληκτικό κείμενο από τη γειτονική Ιταλία, το οποίο έχει πραγματικά συγκλονιστική αμεσότητα, καθώς περιγράφει με ενάργεια και πρωτοτυπία τις τελευταίες στιγμές ενός οπλίτη από τους 300, ενός από εκείνους που έσωσαν κάθε μορφή του σημερινού πολιτισμού.

Πηγαίνω να πεθάνω αύριο.

Πηγαίνω να πεθάνω αύριο και γράφω αυτά τα λόγια, κάτω από το φως ενός πυρσού περιμένοντας το ξημέρωμα.

Συλλογίζομαι ότι η φαντασμαγορία των αστεριών και η λάμψη τους, είναι πολύ διαφορετική από το σκοτάδι που περιβάλλει τα πτώματα, που βρίσκονται μπροστά μου.
Οι ίδιες λάμψεις, που όμως είναι χρωματισμένες με την κόκκινη λάσπη που ποδοπατώ και που η στυφή τους μυρωδιά με αηδιάζει τόσο, όσο και η γνώση τού ότι αύριο θα είμαι ένας από αυτούς.

Εγώ ο Αγαθοκλής, Σπαρτιάτης στρατιώτης, φυλάω το πέρασμα των Θερμοπυλών.

Ξέρω ότι σήμερα είμαστε περικυκλωμένοι και ότι ο τόπος αυτός θα είναι ο τάφος μου, και ενώ το σκέπτομαι το στομάχι μου νοιώθει το κρύο, σαν ήδη να έχει εισβάλει η ψύχρα τού θανάτου στο σώμα μου.
Γι’ αυτό γράφω προσεκτικά, και κάνοντας το, τα χέρια μου σταματούν να τρέμουν και οι φόβοι μου σβήνουν.
Όχι, δεν θα προσπαθήσω να φύγω μέσα στο σκοτάδι, αντίθετα γράφω και τα λόγια μου αυτά θα μιλούν, όταν αύριο θα είμαι νεκρός.
Θα σας εξηγήσουν το γιατί δέχομαι το πεπρωμένο μου, έτσι ώστε να κάνουν κατανοητά τα κίνητρα, εκείνων που περιμένουν το θάνατο εδώ.

Εμείς, οι Σπαρτιάτες τού Λεωνίδα, οι φρουροί τού βασιλιά, λένε ότι είμαστε οι μόνοι άνδρες, οι οποίοι είχαν επιλεγεί μεταξύ εκείνων, που έχουν τη μεγαλύτερη περιφρόνηση προς τον πλούτο και την πολυτέλεια, και δεν αφεθήκαμε ποτέ να διαφθαρούμε από τον χρυσό αλλά σας λέω ειλικρινά ότι όποιος ισχυρισθεί κάτι τέτοιο, ψεύδεται.

Στην Κόρινθο, για πρώτη φορά είδαμε χρυσό και ασήμι σε αφθονία και σιγά - σιγά αρχίσαμε να ανυπομονούμε για τη λεία, όμως πολύ γρήγορα αντικρύσαμε αδελφό να μαλώνει με τον αδερφό του για ένα ασημένιο κύπελλο, ή τους άνδρες που είχαν πολεμήσει μαζί, να μαλώνουν για μια σκλάβα με πράσινα μάτια.
Ο Λεωνίδας μας είδε κυριευμένους από την απληστία και μας κάλεσε στην αγορά. Εκεί, έρριξε ό,τι τού αναλογούσε στο έδαφος και είπε:
«Eδώ είναι μερίδιο μου, αλληλοσκοτωθείτε, για να το πάρετε»
Εμείς, οι τριακόσιοι άνδρες τής φρουράς του, ντροπιασμένοι, ρίξαμε κάτω τον πλούτο μας με τον ίδιο τρόπο.
Από εκείνο το βράδυ βγήκαμε μέσα από το μαρμάρινο ανάκτορο και κοιμόμαστε έξω από την πόλη κάτω από λινές σκηνές μας.
Όλοι οι άνδρες τού στρατού τής Σπάρτης μας επαίνεσαν και είπαν: "Αυτοί είναι οι μόνοι άνδρες, που δεν είναι δυνατόν να δωροδοκηθούν."
Όμως για να μοιραστούμε τον χρυσό δεν μας ενδιέφερε πλέον, επειδή είδαμε την τιμή τής χλιδής που μας φάνηκε τόσο υψηλή, ώστε ούτε και ένας από τους τριακοσίους είχε το κουράγιο να παραμείνει στην πόλη.

Έτσι, όταν αναγνωρίσαμε τον Ξέρξη, πάνω στο λόφο, ντυμένο με μετάξι δεμένο με πολύτιμους λίθους, αδιαφορήσαμε για τα πλούτη του.
Βέβαια, το ίδιο βράδυ αυτός μας πρόσφερε ένα τεράστιο φορτίο χρυσού, προκειμένου να φύγουμε από το πέρασμα και νοιώσαμε πάλι το σκουλήκι τής απληστίας μέσα μας, και νομίζω ότι ο καθένας αισθάνθηκε την επιθυμία τού πλούτου, ώστε να εγκαταλείψει τον αγωνιστικό χώρο, προκειμένου να ζήσει, αλλά ο Λεωνίδας στήθηκε πάλι μπροστά μας.
Αυτός μας γνωρίζει και γι 'αυτό δεν μίλησε για την τιμή, για τη δόξα ή για την Πατρίδα, γιατί ήξερε ότι αυτή τη φορά αυτοί οι ορισμοί θα ήταν κούφιες λέξεις στα αυτιά μας μπροστά στην λέξη ζωή.

"Ίσως κάποιος θέλει να συνεχίζει να ζει στην Κόρινθο -είπε- και όποιος θέλει, μπορεί να λάβει το μερίδιο του και να μ' αφήσει. Σε όποιον θα το κάνει τού προτείνω να φορτώσει πολύ χρυσό, προκειμένου να ξεχάσει τα πρόσωπα των φίλων που θα αφήσει πίσω του και για να του χρησιμεύσει ακόμα, προκειμένου να ξεχάσει το αίμα αυτών που θα πεθάνουν από την προδοσία του πέρα εκεί στο στενό πέρασμα".

Αυτό δήλωσε, μετά κοίταζε σιωπηλός, ενώ κανείς δεν κινήθηκε και κανένας από μας δεν πέταξε τα όπλα και ότι για μια στιγμή, μόνο για μια αιώνια στιγμή, θα χαιρόταν να είναι εκεί μαζί με τον βασιλιά μας.

Αυτό συνέβη και όποιος λέει αλλιώς, αξίζει να πεθάνει!

Για εμάς, τους Σπαρτιάτες τού Λεωνίδα, φρουρούς τού βασιλιά, λένε ότι είμαστε άνδρες μεγάλης αξίας, που δεν φοβούνται το θάνατο και περιφρονούν τη λεπίδα των όπλων τού εχθρού.
Εγώ, αλήθεια σας λέω, ότι όποιος το λέει αυτό, ψεύδεται, επειδή βλέποντας το στρατόπεδο τού εχθρού γεμάτο με όπλα, σφίγγει η καρδιά μας από φόβο στο κόψιμο τής λεπίδας και στον πόνο από τις πληγές της, όμως περισσότερο από αυτόν τον πόνο, φοβόμαστε την περιφρόνηση από τον φίλο που αγωνίζεται στο πλευρό μας, τη ντροπή τής γυναίκας που περιμένει την επιστροφή μας ή την απόρριψη από τον γέροντα που κάποτε πολέμησε για μας.
Για όλα αυτά, κυριαρχούμε πάνω στους φόβους και ο αγώνας μας διακατέχεται από μια άγρια μανία που λάμπει στα μάτια μας, αλλά αυτή η έκφραση δεν είναι μίσος για τον εχθρό αλλά για τον φόβο, που φαίνεται ότι πάντα περπατάει δίπλα μας και ότι ο καθένας μας μπορεί να είναι ο επόμενος.

Έτσι είναι και όποιος λέει αλλιώς, αξίζει να πεθάνει!

Για εμάς, τους Σπαρτιάτες τού Λεωνίδα, φρουρούς τού βασιλιά, λένε ότι είμαστε άνδρες έντιμοι που αγωνίζονται για την ελευθερία των Ελλήνων πολιτών, τη δικαιοσύνη και τους νόμους, όμως την αλήθεια σας λέω, όποιος το λέει, ψεύδεται.

Αύριο τα ξημερώματα θα αδράξουμε τις ασπίδες μας και, αφού θα έχουμε στα χέρια τα δόρατα, θα ακουστούν οι ύμνοι μας τού πολέμου, να αντηχούν στο κάθε μας βήμα και θα επιτεθούμε ενάντια στις ορδές των βαρβάρων.
Εγώ θα προχωρώ, αγκώνα με αγκώνα, διατηρώντας την θέση μου στην σφιχτή φάλαγγα και θα αισθανθώ τη ζεστασιά από το φως τού ήλιου, τη μυρωδιά τού σιδήρου, τον ιδρώτα των ανδρών και θα ξέρω ότι όλα αυτά θα τα κάνω για τελευταία φορά.

Η λόγχη μου θα καλυφθεί με αίμα και θα σκοτώσει δέκα βαρβάρους, ή εκατό, ή χίλιους αλλά αυτό λίγο θα χρησιμεύσει, γιατί κοιλιά μου θα είναι διάτρητη από τις λόγχες τού εχθρού και θα πεθάνω. Όμως δεν θα το κάνω για την ελευθερία των Ελλήνων, ούτε για τη δικαιοσύνη και τον νόμο, και ακόμη δεν θα πεθάνω ούτε για την Σπάρτη. Θα πεθάνω για να μη με δω σκλάβο, σέρνοντας τις αλυσίδες τής δουλείας στις ερήμους τής Μ. Ανατολής.

Πεθαίνω για να εκδικηθώ τον Αγησίλαο, τον φίλο μου, που είδα χθες το πτώμα του τρυπημένο από ένα βέλος αιγυπτιακό, θα πεθάνω μαζί με τον Αρχίλοχο, που έχει καλύψει το πλευρό μου με την ασπίδα του σε δέκα μάχες και αύριο θα με καλύψει για τελευταία φορά, θα πεθάνω για τον Λεωνίδα, ο οποίος μας οδηγεί στον θάνατο, αλλά που τού είμαστε ευγνώμονες, γιατί πρώτα μας έκανε άνδρες!

Αύριο, όταν θα πέσει η νύχτα, η φρουρά τού βασιλιά Λεωνίδα θα καταλήξει απλά ένας σωρός από νεκρούς, στην συνέχεια μια χούφτα από οστά και στη συνέχεια τίποτα.

Ίσως κάποτε, όταν (ή αν) θα ξεχαστεί το όνομα της Σπάρτης, αλλά και όταν η τεράστια αυτοκρατορία του βασιλιά των βασιλιάδων (Περσία) θα πέσει στη λήθη, κάποιος θα θυμάται τη θυσία μας, και θα δει ότι με τον θάνατό μας γίναμε γενναίοι και πιστοί, και ακόμη, όλα όσα δεν μπορέσαμε να γίνουμε στην ζωή, και στην συνέχεια θα πει:
"Οι Σπαρτιάτες τής φρουράς τού βασιλιά Λεωνίδα πέθαναν εδώ και πολύ καιρό, αλλά η μνήμη τους είναι αθάνατη".

Έτσι θα είναι και όποιος λέει αλλιώς, αξίζει να πεθάνει!

                               Ένας από τους τριακοσίους.

Μετάφραση κειμένου τού Dr. Carlo Boccadifuoco από τα Ιταλικά.

   Η περίφημη σπαρτιατική περικεφαλαία.

Looking for a Goddess or Melina Mercouri

MELINA MERCOURI,  the true goddess

Η Μαρία Αμαλία Μερκούρη, η τελευταία Ελληνίδα θεά, γεννήθηκε στις 18 Οκτωβρίου του 1920 στο σπίτι του παππού της Σπύρου Μερκούρη, ο οποίος διατέλεσε δήμαρχος Αθηνών για περίπου είκοσι χρόνια εκπροσωπώντας κυρίως τη δεξιά αθηναϊκή παράταξη. Ο πατέρας της, Σταμάτης, ήταν επίσης πολιτικός, στο αντίθετο άκρο από τον πατέρα του. Ήταν βουλευτής της Ε.Δ.Α. και διετέλεσε υπουργός.

Σε ηλικία δεκαοκτώ ετών η Μελίνα γίνεται δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου με συμμαθητές, μεταξύ άλλων, τη Δέσπω Διαμαντίδου, την Αλέκα Παΐζη, τον Ανδρέα Φιλιππίδη, τον Αλέξη Δαμιανό κ.ά., ενώ τον επόμενο χρόνο παντρεύεται τον πολύ μεγαλύτερό της Παναγιώτη Χαροκόπο παρά τις μεγάλες αντιδράσεις της οικογενείας της. Αιτία της απόφασής της ήταν κυρίως η ανάγκη που είχαν οι καταπιεσμένοι νέοι εκείνης της εποχής για μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και επιλογής του τρόπου ζωής τους.

Το 1944 εμφανίζεται για πρώτη φορά στο σανίδι ξεκινώντας τη θρυλική πορεία της στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Στην θεατρική και κινηματογραφική της καριέρα συνεργάζεται με κορυφαία ονόματα της ελληνικής και παγκόσμιας Τέχνης όπως με τον Δημήτρη Μυράτ, την Ειρήνη Παππά, τον Τίτο Βανδή, τον Κάρολο Κουν, τον Μάνο Κατράκη, τον Γιώργο Παππά, τον Μάνο Χατζιδάκη, Μίκη Θεοδωράκη, Μιχάλη Κακογιάννη, Ιάκωβο Καμπανέλλη και τους Ζυλ Ντασσέν, Άντονι Πέρκινς, Ρόμυ Σνάιντερ, Πίτερ Ουστίνοφ, Λώρενς Ολίβιε, Έλεν Μπέρστυν και πολλούς άλλους.

Όσον αφορά την πορεία της στο θέατρο, το 1944 στο Θέατρο Βρετάνια πρωτοξεκίνησε στον θίασο του Γιώργου Παππά και Αντώνη Γιαννίδη με το έργο του Αλέξη Σολομού "Το μονοπάτι της Λευτεριάς" και ακολουθεί το έργο του Laszlo Bus-Fekete "H κόμισσα και ο καμαριέρης". Ακολουθούν:
1945: "Μις Μπα", "Θα σε παντρευτώ Τέρας", "Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα", "Πωλείται Κέφι", "Η Μπόρα Πέρασε", "Επικίνδυνη Στροφή", "Ο Άνθρωπος και τα Όπλα", "Φαύλος Κύκλος", "Της Νύχτας τα Καμώματα", "Ένας Φίλος θα 'ρθει απόψε"
1946: "Τρισεύγενη", "Ανατολικά του Σουέζ", "Το πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ", "Δεν θα τα πάρεις μαζί σου".
1947 "Άνθρωπος και Υπεράνθρωπος", "Γαμήλιο Εμβατήριο", "Ο Βασιλικός", "Το τραγούδι της Κούνιας". 
1949: "Λεωφορείον ο Πόθος", που αποτέλεσε μια από τις παραστάσεις σταθμούς στην καριέρα της ( παράσταση για την οποία γράφτηκε το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι "Χάρτινο το Φεγγαράκι"), "Το μικρό Καλύβι", "Το χαμόγελο της Τζοκόντας", "Ο Θάνατος του Εμποράκου", "Bolero".
1950: "Άννα Δουκάτσα", "Η Άννα των Χιλίων Ημερών" ( ιστορική παράσταση που σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Μυράτ και έπαιζαν μεταξύ άλλων η Μελίνα Μερκούρη, η Ειρήνη Παππά, η Άννα Συνοδινού, η Νίτσα Τσαγανέα, ο Χρήστος Τσαγανέας, ο Δημήτρης Μυράτ, ο Τίτος Βανδής, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Μίμης Φωτόπουλος, η Βούλα Ζουμπουλάκη κλπ).
1951: "Το Επάγγελμα της Κυρίας Ουόρεν", "Η Μεγάλη Παρένθεση".

Για την τελευταία θεά έγραφαν αποκλειστικά θεατρικά έργα οι καλλίτεροι θεατρικοί συγγραφείς.  Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης στην Ελλάδα και ο Μαρσέλ Ασάρ στη Γαλλία.
Από το 1951 αρχίζει να πρωταγωνιστεί παράλληλα και στη Γαλλική θεατρική σκηνή, όπου έγινε, όπως ειπώθηκε πιο πάνω, μούσα ενός από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς της Γαλλίας και του κόσμου, του Μαρσέλ Ασάρ. Συνεχίζει την παράλληλη πορεία της και στις δύο σκηνές, την αθηναϊκή και την παριζιάνικη. Το 1960 παίζει με το θέατρο Τέχνης (την δέχθηκε σαν πρωταγωνίστρια ο Κάρολος Κουν, ο οποίος δεν ήθελε ούτε να ακούει για τους ηθοποιούς του Εθνικού) το "Γλυκό Πουλί της Νιότης" με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε Γιάννη Φέρτη.
Επόμενος και ιστορικός σταθμός στην θεατρική της καριέρα είναι το "Illya Darling", που ανεβάζει, με προπωλημένα όλα τα εισιτήρια των παραστάσεων, και με συμπρωταγωνιστή τον Νίκο Κούρκουλο, στο Broadway στις ΗΠΑ, ενώ είχε ήδη κάνει περιοδεία σε ολόκληρες της Ηνωμένες Πολιτείες! Το έργο είναι η θεατρική διασκευή του κινηματογραφικού έργου "Never on Sunday" (Ποτέ την Κυριακή), που της είχε χαρίσει παγκόσμια αναγνώριση.
Κατά τα έτη 1967-1974, τα χρόνια της δικτατορίας, από τη στιγμή που τελείωσε τις παραστάσεις του "Illya Darling", έπαιξε μόνο την Λυσιστράτη το 1972.

Το 1975 και ενώ έχει επιστρέψει στην Ελλάδα, ανεβάζει στο θέατρο Κάππα με τον Νίκο Κούρκουλο την "Όπερα της πεντάρας", το 1976 την "Μήδεια" με το Κ.Θ.Β.Ε., ενώ το 1978 το "Συντροφιά με το Μπρεχτ" από το Ελληνικό θέατρο του Μάνου Κατράκη, παράσταση για την οποία γράφτηκε από το Θάνο Μικρούτσικο το "Άννα μην κλαις" για να τραγουδηθεί από τη Μελίνα Μερκούρη και τον Γιάννη Κούτρα. Τέλος το 1980 ανέβασε ξανά το "Γλυκό πουλί της Νιότης" με τον Γιάννη Φέρτη και έκλεισε ουσιαστικά την θεατρική της καριέρα με την "Ορέστεια" του Αισχύλου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου από το Θέατρο Τέχνης. Το 1992 κάνει μια τελευταία, έκτακτη, εμφάνιση στην όπερα Πυλάδης, σε βιντεοσκοπημένη σκηνή, στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας, που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

The Gypsy and the Gentleman

Όσον αφορά την πορεία της στον κινηματογράφο, η πρώτη της ταινία, η μυθική πλέον "Στέλλα", προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1955. Η σκηνοθεσία του Μιχάλη Κακογιάννη, το σενάριο του Ιάκωβου Καμπανέλλη και η ερμηνεία της Μελίνας χάρισαν στην ταινία παγκόσμια αναγνώριση και βραβεύτηκε με το βραβείο καλλίτερης ταινίας ρετροσπεκτίβας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1960, με την Χρυσή Σφαίρα καλλίτερης ξένης ταινίας του 1956, καθώς και με το βραβείο ερμηνείας Isa Miranda για την ερμηνεία της στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών του 1955.

Στο φεστιβάλ των Καννών η Μελίνα γνωρίζει κι ερωτεύεται κεραυνοβόλα τον Ζυλ Ντασσέν, με τον οποίο αργότερα θα παντρευτούν και θα μείνουν μαζί μέχρι να τους χωρίσει ο θάνατος. Με σκηνοθέτη τον Ντασσέν τον επόμενο χρόνο γυρνάνε την ταινία «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», βασισμένη στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Το 1958-60 το ζευγάρι κινηματογραφεί το «Ποτέ την Κυριακή», την ταινία που έκανε διάσημη την ίδια και τη μουσική του Μάνου Χατζηδάκι σε όλο τον κόσμο. Η ταινία βραβεύτηκε με το Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού και με το βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ των Καννών.

Φιλμογραφία
1955 "Στέλλα"
1956 - Συνεργάζεται με το μεγάλο έρωτα της ζωής της τοv Ζυλ Ντασέν και γυρίζουν την ταινία "Ο Χριστός ξανασταυρώνεται" (Celui qui doit mourir) βασισμένη στο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη.
1957 Γίνεται μαυρομάλλα για το ρόλο της "Ο βαρώνος και η τσιγγάνα" (The Gypsy and the Gentleman).
1958 Συμμετέχει στην κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος του Ρότζερ Βάιλαντ, "Ο νόμος", που προβλήθηκε στην Ελλάδα με τίτλο "Θυλικός δαίμων" (La legge).
1958-1960 Γυρίζει το "Ποτέ την Κυριακή" (Never On Sunday) που την κάνει διάσημη σε όλη την υφήλιο, ταινία η οποία βραβεύτηκε με Όσκαρ Καλύτερου Τραγουδιού και ήταν υποψήφια για άλλα τέσσερα Όσκαρ. Η ταινία της χάρισε αρκετές σημαντικές διακρίσεις και παγκόσμια αναγνώριση, όπως το βραβείο πρώτου γυναικείου ρόλου στις Κάννες, την υποψηφιότητα για Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου, που άδικα έχασε από την Ελίζαμπεθ Τέιλορ, κλπ, κλπ.
1960 Το "Ζήτω ο έρωτας" (Vive Henri IV... vive l'amour!).
1961 "Η ώρα της μεγάλης κρίσεως" (Il giudizio universale).
1962 "Φαίδρα" (Phaedra) με τον Άντονι Πέρκινς και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
1963 "Οι Νικητές" (The Victors).
1964 "Τοπ Καπί" (Topkapi) με τον Πίτερ Ουστίνοφ κ.ά.
1965 "Μηχανικά Πιάνα" (Los pianos mecánicos).
1966 "Ραντεβού στη Λισσαβόνα" (A Man Could Get Killed) και "10:30 Ένα Καλοκαιρινό Βράδυ" (10:30 P.M. Summer) με τη Ρόμυ Σνάιντερ.
1969 "Η βασίλισσα του Σικάγο" (Gaily, Gaily).
1970 "Υπόσχεση την Αυγή" (Promise at Dawn).
1973 "Η Δοκιμή" (The Rehearsal) ντοκυμαντέρ για το Πολυτεχνείο και τα βασανιστήρια της Χούντας με Σερ Λόρενς Ολίβιε, Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη Μαρκόπουλο κ.ά.
1974 "Μία φορά δεν φτάνει" (Once Is Not Enough).
1976 "Πονηρές κομπίνες" (Nasty Habits) και
1978 "Κραυγή Γυναικών", με την Έλεν Μπέρστυν.

Όσον αφορά την πορεία της στο τραγούδι, παράλληλα με την θεατρική και κινηματογραφική της καριέρα σε Ελλάδα και εξωτερικό η Μελίνα έχει μεγάλη επιτυχία και σαν τραγουδίστρια και κυκλοφορεί πάνω από 15 μεγάλους δίσκους, με ερμηνείες έργων των Μάνου Χατζηδάκι, Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρο Ξαρχάκου, Γιάννη Μαρκόπουλου, Βασίλη Τσιτσάνη, Κουρτ Βάιλ και Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Εμφανίσεις έκανε και στην τηλεόραση, σε σειρά ντοκυμανταίρ του BBC σε επεισόδιο με τίτλο "Η Ελλάδα της Μελίνας", από όπου και ο ομώνυμος δίσκος του Σταύρου Ξαρχάκου, όπως και σε σήριαλ και εκπομπές στη Γαλλική και τη Γερμανική τηλεόραση. Επίσης έγραψε και ένα βιογραφικό βιβλίο με τίτλο "Γεννήθηκα Ελληνίδα", του οποίου τα έσοδα από τις πωλήσεις διατέθηκαν για τον αντιδικτατορικό αγώνα (η έκδοσή του στα ελληνικά δεν επιτρεπόταν). Ο τίτλος του βιβλίου της είναι η απάντηση που έδωσε στους δημοσιογράφους, όταν της ζήτησαν να κάνει μία δήλωση για την αφαίρεση της υπηκοότητάς της από τους συνταγματάρχες: "Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα".

Το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου την βρίσκει στο εξωτερικό, όπου παρουσιάζει στο Μπρόντγουει το "Ίλια Ντάρλινγκ". Εμφανίζεται στις κάμερες των αμερικανικών μέσων και δηλώνει κλαίγοντας "Σας παρακαλώ, μη πάτε στη χώρα μου"...

Από το εξωτερικό δίνει συνεχή και σκληρό αγώνα κατά της χούντας των συνταγματαρχών, οι οποίοι έσπευσαν να της αφαιρέσουν την ελληνική ιθαγένεια και κατάσχεσαν την περιουσία της στην Ελλάδα. Όταν η Μελίνα πληροφορείται την απόφαση της χούντας κάνει την ιστορική δήλωση, που μέρος της αναφέρεται πιο πάνω: "Γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα. Ο Παττακός γεννήθηκε φασίστας και θα πεθάνει φασίστας".
Με συνεντεύξεις, συναυλίες, ηχογραφήσεις, απεργίες πείνας και πολιτικές εκδηλώσεις η Μελίνα αποτελεί μόνιμο πρόβλημα για τη χούντα που αποπειράται να την δολοφονήσει με πολλούς και διάφορους, ανεπιτυχείς ευτυχώς τρόπους.

Δύο μέρες μετά την πτώση της δικτατορίας η Μελίνα Μερκούρη επιστρέφει στην Ελλάδα, ενώ την περιμένει πλήθος φίλων στο αεροδρόμιο. Εγκαθίσταται πλέον μόνιμα στην χώρα και ασχολείται ενεργά και με την πολιτική, λαμβάνοντας μέρος σε όλες τις κυβερνήσεις Ανδρέα Παπανδρέου ως υπουργός Πολιτισμού. Ο ίδιος ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε σχολιάσει ότι η Μελίνα Μερκούρη ήταν η μόνη που άντεξε τους 16 ανασχηματισμούς των κυβερνήσεών του.

Η Μελίνα Μερκούρη είναι αυτή που διακηρύσσει ότι "η βαριά βιομηχανία της χώρας είναι ο πολιτισμός" και δίνει μάχη για την προώθησή του στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό. Οι πολιτικοί σχολιάζουν ότι το υπουργείο Πολιτισμού επί των ημερών της λειτούργησε όσο ποτέ, ενώ ο Τύπος του εξωτερικού παρακολουθεί ανελλιπώς την πορεία της. Ξεκινάει την εκστρατεία για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, θίγοντας το θέμα επίσημα στη Διεθνή Διάσκεψη Υπουργών Πολιτισμού της UNESCO τον Ιούλιο του 1982 στο Μεξικό.

"Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα για μας. Είναι το καμάρι μας. Είναι οι θυσίες μας. Είναι το υπέρτατο σύμβολο ευγένειας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι η φιλοδοξία και το όνομά μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητάς μας" δήλωσε και συμπλήρωσε: "Αν με ρωτήσετε, εάν θα ζω, όταν τα Μάρμαρα του Παρθενώνα επιστρέψουν στην Ελλάδα, σας λέω πως ναι, θα ζω. Αλλά κι αν ακόμη δεν ζω πια, θα ξαναγεννηθώ".

Προκειμένου να κάνει εφικτή την επιστροφή των Γλυπτών, το 1989 κήρυξε διαγωνισμό για την κατασκευή ενός νέου Μουσείου της Ακρόπολης, δίνοντας παράλληλα έμφαση στις εργασίες αναστήλωσης της Ακρόπολης αλλά και στη διάσωση της όλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Η δημιουργία και λειτουργία του καθοριστικού για τον επαρχιακό πολιτισμό θεσμού των δημοτικών περιφερειακών θεάτρων (γνωστά ως ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.), είναι αποκλειστικά έργο της Μελίνας.

Επίσης είναι δική της πρωτοποριακή ιδέα η ενοποίηση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας για τη δημιουργία ενός μοναδικού αρχαιολογικού πάρκου. "Είναι επιτακτική ανάγκη, είναι χρέος της Ελλάδας να διασώσει την καρδιά της ιστορίας της, την καρδιά της Αθήνας, το ιστορικό της κέντρο, με ένα έργο που θα αλλάξει παντελώς την εικόνα και την ζωή στο κέντρο της πόλης" δήλωνε επανειλημμένα.

Το 1983 έθεσε το ερώτημα "Πώς είναι δυνατόν μια Κοινότητα, που στερείται την πολιτιστική της διάσταση, να μπορεί να αναπτυχθεί;" ενώπιον των υπουργών Πολιτισμού της τότε ΕΟΚ, σημειώνοντας πως ο πολιτισμός "είναι η ψυχή της κοινωνίας» και πως η ευρωπαϊκή ταυτότητα "βρίσκεται ακριβώς στον σεβασμό της ιδιαιτερότητας και στο να δημιουργήσουμε ένα παράδειγμα ζωντανό μέσα από ένα διάλογο των πολιτισμών της Ευρώπης. Η φωνή μας είναι καιρός να ακουστεί με την ίδια δύναμη, όπως αυτή των τεχνοκρατών. Ο πολιτισμός, η τέχνη και η δημιουργία, δεν είναι λιγότερο σημαντικά από το εμπόριο, την οικονομία, την τεχνολογία".

Έτσι ξεκίνησε ο ευρωπαϊκός θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Και ο θεσμός αυτός είναι δικό της έργο.

Η Μελίνα Μερκούρη, η αγαπημένη των Ελλήνων, υπήρξε από τις πλέον διάσημες προσωπικότητες  (για πάρα πολλά χρόνια η πιο διάσημη) της Ελλάδας και η πιο αποδεκτή και αξιόπιστη σε όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης.
Λίγες μέρες πριν την τελευταία εγχείρισή της και τον επακολουθήσαντα θάνατό της στη Νέα Υόρκη, πήγε και ο Μάνος Χατζιδάκις να τη δει.
''Να έρθεις πάλι γρήγορα στην Ελλάδα'', της είπε...
"Μην ανησυχείς Μάνο, του απάντησε. Θα έρθω πολύ σύντομα''.....

Στην είδηση του θανάτου της η διεθνής κοινότητα συγκλονίσθηκε. Ο διεθνής Τύπος προέβη σε αναλυτικά αφιερώματα της ζωής της μυθικής Ελληνίδας με το βροντερό γέλιο, ενώ στο Μπρόντγουεϊ τα θέατρα παρέμειναν κλειστά την ώρα που πάνω από ένα εκατομμύριο συγκινημένοι πολίτες, μεταξύ αυτών και η επιμελούμενη αυτή τη δημοσίευση, την συνόδευαν στην τελευταία της κατοικία, στο Α' Νεκροταφείο.
''Η Μελίνα ζει και ζητά φωτιά!  Μελίνα, σε φιλώ. Μελίνα, γεια σου!'',
είναι τα λόγια του στενού της φίλου Ζακ Λανγκ, υπουργού Παιδείας της Γαλλίας, στην κηδεία της.
Κι ύστερα το τελευταίο σεργιάνι. Με το αγαπημένο της, κόκκινο φουστάνι στο προσκεφάλι της.

Έχει ιδρυθεί, σύμφωνα με επιθυμία της, από τον σύζυγό της, και μεγάλο Αμερικανό σκηνοθέτη, Ζυλ Ντασέν και με την συμμετοχή προσωπικοτήτων παγκόσμιας ακτινοβολίας, όπως ο νομπελίστας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης (όσο ζούσε), ο Γάλλος πολιτικός και άνθρωπος των Γραμμάτων Ζακ Λανγκ κ.ά., το με μεγάλη διεθνή ακτινοβολία Πολιτιστικό Ίδρυμα Μελίνα Μερκούρη, το οποίο έχει ως στόχο την επιστροφή των κλαπέντων μαρμάρων της Ακρόπολης.

Πολλά βραβεία έχουν καθιερωθεί προς τιμή της Μελίνας. Το πιο πρόσφατο είναι το διεθνές Βραβείο για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες.
Το βραβείο "Μελίνα Μερκούρη" ανακοινώθηκε το 2010 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον πρόεδρό της τον Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο.
Το νέο αυτό βραβείο, θα είναι χρηματικό και το ποσό του βραβείου θα ανέρχεται στο ύψος του 1,5 εκατομμυρίου ευρώ! Είναι ετήσιο και θα απονέμεται, στην μνήμη της Μελίνας και των αγώνων της για τον πολιτισμό και την πολιτιστική ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην εκάστοτε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης.
Όπως εξήγησε ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, "όλα ξεκίνησαν το 1985 στην Αθήνα, στο λίκνο της ευρωπαϊκής μυθολογίας, υπό την αιγίδα της Μελίνας Μερκούρη. Με την αποφασιστικότητά της συνέβαλε καθοριστικά στην επιτυχία της πρώτης πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Γι' αυτό τον λόγο αποφασίσαμε να τιμήσουμε το όνομά της, μέσα από τον νέο μηχανισμό χρηματοδότησης για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες".

Πιο πάνω όμως από τις επίσημες τιμές και την απόλυτη καταξίωση στον κόσμο των ειδικών, έρχεται η αγάπη του κόσμου. Η άδολη λαϊκή αγάπη από απλούς ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη. Υπάρχει πλήθος ατόμων από την Ιαπωνία έως την άλλη άκρη της γης, την Νότια Αμερική, που γράφουν και δηλώνουν δημόσια την πίστη τους ότι η Μελίνα είναι η πιο καλή ηθοποιός, η πιο σπουδαία περσόνα του θεάτρου, του πνεύματος και των κοινωνικών και πολιτιστικών αγώνων, από όλες όσες έχουν κατά καιρούς εμφανισθεί στον κόσμο μας.

Πιο κάτω παρατίθενται μερικά από τα πιο καλά και πιο αντιπροσωπευτικά βίντεο, που υπάρχουν στο ΥΤ για τη Μελίνα και για μερικές από τις δραστηριότητές της:

Ο κυρ Αντώνης. Σε σπάνια και συλλεκτική εκτέλεση

Χάρτινο το Φεγγαράκι

Αγάπη πούγινες δίκοπο μαχαίρι

Τα παιδιά του Πειραιά

Σε πότισα ροδόσταμο (Μ. Θεοδωράκης)

 

Στίχοι: Μελίνα και Άλκη Ζέη

Να με θυμάσαι (Ξαρχάκος-Γκούφας)

   

(Πηγές: Creative Commons, Βικιπαίδεια, πλήθος άρθρων από εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες και προσωπικές γνώσεις.)

  

Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων

ΟΕΔΒ

 

  

Στην Αρχική Σελίδα του ΟΕΔΒ  (που κάποια στιγμή θα εξαφανισθεί από τις οθόνες μας και τις μηχανές αναζήτησης) αναγράφεται επί λέξει: 

Ο Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων (ΟΕΔΒ) είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με έδρα την Αθήνα. Ιδρύθηκε το 1937 και λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.
Σκοπός του είναι η έκδοση και η διάθεση των διδακτικών βιβλίων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, καθώς και ορισμένων βιβλίων και εντύπων που αφορούν γενικότερα την επιστημονική έρευνα, τη λαϊκή επιμόρφωση και τις ανάγκες άλλων δημοσίων υπηρεσιών.

Η τρέχουσα δραστηριότητα του Οργανισμού αφορά:

• την παραγωγή ετησίως περίπου 1.200 τίτλων βιβλίων για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε 45.000.000 αντίτυπα, για τα οποία απαιτούνται 16.000 τόνοι χαρτί και χαρτόνι.
• τη διανομή των βιβλίων σε 1.600 προορισμούς στην Ελλάδα και 600 προορισμούς στο εξωτερικό.

Ο Ο.Ε.Δ.Β. έχει υψηλή παραγωγικότητα με βιβλιοπαραγωγικό κόστος εντυπωσιακά χαμηλό, όχι μόνο για τα ελληνικά αλλά και τα διεθνή εκδοτικά δεδομένα (το μέσο κόστος ανά αντίτυπο είναι μικρότερο του 1 €). Απασχολεί 70 μονίμους εργαζόμενους. Ο ετήσιος προϋπολογισμός του ανέρχεται σε περίπου 41.000.000 € ενώ η επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό ανέρχεται σε περίπου 26.000.000 € ετησίως.

Από το 2005 για τη διαδικασία παραγωγής των βιβλίων προκηρύσσονται διεθνείς διαγωνισμοί. Η εφαρμογή διαδικασιών διεθνών διαγωνισμών για την προμήθεια χάρτου, την παραγωγή των βιβλίων και τη μεταφορά τους στους προορισμούς έχει πολλαπλά προφανή οφέλη (διαφάνεια διαδικασιών, βέλτιστη διανομή εργασίας, οικονομικότερη και ποιοτικότερη παραγωγή των βιβλίων κ.λ.π.). Με τη θέσπιση αυστηρών προδιαγραφών στους διαγωνισμούς προμήθειας χάρτου και βιβλιοπαραγωγής διασφαλίζεται η βέλτιστη ποιότητα των βιβλίων.

Τα τέσσερα τελευταία χρόνια κατεβλήθη συστηματική προσπάθεια εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης της λειτουργίας του Ο.Ε.Δ.Β. Αναπτύχθηκε πλήρες μηχανογραφικό-πληροφοριακό σύστημα για όλες τις διαδικασίες του Ο.Ε.Δ.Β., αναβαθμίστηκε η υλικοτεχνική υποδομή του, αναπτύχθηκε διαδικτυακή πύλη και ψηφιακή βιβλιοθήκη, ενώ έχει εκπονηθεί νέο οργανόγραμμα και κανονισμός λειτουργίας του Οργανισμού.

Αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής είναι η σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας του Ο.Ε.Δ.Β., η μείωση της γραφειοκρατίας και η βελτίωση όλων των παρεχομένων υπηρεσιών.-

 

Και ερχόμαστε στην τραγική εξέλιξη.

Και βλέπουμε για μία ακόμη φορά την ευκολία, με την οποία κάτι εντυπωσιακά υγιές, και πνευματικά και οργανωτικά και οικονομικά, ρίπτεται στην πυρά και εξαφανίζεται ολοσχερώς ένας θεσμός, ο οποίος έχει παραγάγει εντυπωσιακά αποτελέσματα και έχει προσφέρει καθοριστικά στην ελληνική εκπαίδευση, παρ' όλη την εκ γενετής δυσλειτουργία του ελληνικού κράτους.

Και  διαπιστώνουμε με οδυνηρή έκπληξη ότι με μια επιπόλαιη και αβασάνιστη μονοκοντυλιά υπαγορευμένη από την "τροϊκανική" αναλγησία και ασχετοσύνη, γυρίζουμε πίσω στο 1937, και ρίχνουμε την Εκπαίδευση και την Παιδεία μας βορά στην πιο στυγνή και αδυσώπητη σημερινή ιδιωτική εκμετάλλευση ασυγκρίτως βέβαια χειρότερη από εκείνη του Μεσοπολέμου.  

 

Το τέλος εποχής για τον Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων γράφτηκε επισήμως το Σάββατο 31 Μαρτίου. Οι εργαζόμενοι με μία τελετή χαιρέτησαν μαθητές και καθηγητές, που τόσα χρόνια κρατούσαν στα χέρια τους τα σχολικά βιβλία με σήμα την κουκουβάγια της σοφίας.

«Σε λίγες ώρες ο Ο.Ε.Δ.Β. (Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων) θα αποτελεί παρελθόν, καταργείται οριστικά», είπαν στην ανακοίνωση ο πρόεδρος του Συλλόγου εργαζομένων κ. Μάκης Λυκόπουλος και ο γενικός γραμματέας του κ. Σταύρος Ευσταθόπουλος.

Μετά από 75 χρόνια η κουκουβάγια της σοφίας και της αρετής "πετάει μακριά", γιατί κάποιοι αποφάσισαν ότι δεν έχει θέση στη σύγχρονη μνημονιακή εκπαίδευση. Η μόρφωση θα γίνεται πλέον ηλεκτρονικά. Το "μέλλον" είναι μόνο το ''ηλεκτρονικό βιβλίο'' και οι "διαδραστικοί πίνακες".

Η τραγική ειρωνεία είναι ότι μερικοί αφελείς ή ανοήτως εξαπατημένοι πιστεύουν πραγματικά ότι μπορεί να προαχθεί η Παιδεία μόνο με την χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου. Ευτυχώς είναι πολύ λίγοι.

 

"Οι εργαζόμενοι αποχωρούν με πίκρα και ανησυχία για το μέλλον της έκδοσης και διανομής των σχολικών βιβλίων. Ζήσανε τη φετινή χρονιά, την χειρότερη από ιδρύσεως του Ο.Ε.Δ.Β., 

που τα βιβλία στάλθηκαν με τεράστια καθυστέρηση, και που τα λάθη και οι παραλείψεις των ιθυνόντων στοίχησαν εκατομμύρια στους Έλληνες πολίτες, προάγγελος των όσων πρόκειται να επακολουθήσουν τη φετινή χρονιά, που εκτιμούμε ότι θα είναι πολύ χειρότερη από κάθε πλευρά.

Οι εργαζόμενοι στον Ο.Ε.Δ.Β. που όλα αυτά τα χρόνια εξέδωσαν και διένειμαν τρία (3) δισεκατομμύρια βιβλία σε εκατομμύρια μαθητές, αποχωρούν περήφανοι για την συμβολή τους στη Δημόσια και Δωρεάν Παιδεία, για τη διαχείριση του δημόσιου χρήματος (μέσο κόστος κάθε βιβλίου 0,70 €), για την απουσία διαφθοράς και διαπλοκής τους, για το ότι κατόρθωσαν να περισώσουν από τον ιδιωτικό φορέα την ιστορία των σχολικών βιβλίων, δέκα πέντε χιλιάδες (15.000) πρωτότυπα έργα ζωγραφικής που κοσμούσαν κάποτε τα σχολικά βιβλία (Τσαρούχης, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Γραμματικόπουλος, Τάσσος κ.λ.π.), τριάντα χιλιάδες (30.000) βιβλία, πολλά σπάνιων εκδόσεων, που αποτελούν πλέον περιουσία του υπουργείου Παιδείας και υπάρχει ιστορική ευθύνη στην πολιτική ηγεσία, για να τα διαφυλάξει και αξιοποιήσει".

               

Θα ήθελα η είδηση (γεγονός πια) και όλα τα παραπάνω να μην είναι καθόλου αληθινά αλλά δυστυχώς είναι.

 

Από τότε που μαθεύτηκαν, κάτι έσπασε μέσα στην καρδιά και στην ψυχή όλων εκείνων, που κράτησαν τα αγαπημένα "δικά μας" βιβλία στα χέρια τους και ξεκίνησαν και πολύ συχνά τελείωσαν τη μόρφωσή τους με αυτά. 

 

Για όλους εμάς τους ανθρώπους των βιβλίων το γεγονός του λουκέτου στον ΟΕΣΒ μέσα σε εποχές πολιτιστικής κατάρρευσης και με όλες τις συνέπειες που ακολουθούν, είναι η χειρότερη συμφορά που μπορούσε να συμβεί.

 

Συμφορά και για εμάς σαν άτομα και για την χώρα μας, που είναι μια μικρή (αναγκαστικά) χώρα, και η οποία το μόνο που έχει να δείξει, να διαδώσει και να ανταλλάξει είναι ο πολιτισμός της.-

 

 

(Η καλλιτεχνική φωτογραφία της κ. Ν. Διαλησμά εκφράζει με αφηρημένη τεχνική και με σαφή τρόπο το τραγικό της υπόθεσης και την προετοιμασία των θηρίων, που σε λίγο θα λυμαίνονται ξανά τον χώρο της Παιδείας και της Σοφίας)

Ludvig van Beethoven and Symphony No. 9

                                                                                                                                                                                                                         

 

Beethoven's Symphony No. 9 in D Minor

                                          (full album)                                       

 Soloists:

               Jennifer Vyvyan, Soprano

                                                                Shirley Verret, Mezzo-Soprano

                                                                Rudolph Petrak, Tenor

                                                                Donaldson Bell, Bass

                                                                Performed by the "Festival Choir".

  

Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (προφορά στα γερμανικά: Λούντβιχ φαν Μπέτχοφεν, Βόννη, 16-12-1770 με Βιέννη, 26-3-1827) ήταν Γερμανός, φλαμανδικής καταγωγής,  μουσικός και συνθέτης.

Αποτέλεσε μία από τις κεντρικότερες μορφές της κλασικής μουσικής και συγκαταλέγεται σήμερα ανάμεσα στους ευρύτερα αποδεκτούς συνθέτες όλων των μουσικών περιόδων και τους πλέον γνωστούς όλων των εποχών.

Ο Μπετόβεν αν και ανήκει περισσότερο στην κλασική περίοδο, συνδέθηκε με το κίνημα του ρομαντισμού που ακολούθησε, και τα τελευταία του έργα διακρίνονται από έντονα ρομαντικά στοιχεία. Οι συμφωνίες και τα κοντσέρτα για πιάνο που συνέθεσε αποτελούν τα πιο δημοφιλή έργα του.

Από όλους αναγνωρίζεται ως μια από τις μουσικές ιδιοφυΐες, παράδειγμα και μέτρο σύγκρισης για όλους τους μεταγενέστερους συνθέτες.

Aπό 26 χρόνων άρχισε να έχει προβλήματα ακοής και στα 31 του ήταν πια εντελώς κωφός. Το πρόβλημα αυτό τον έκανε ακόμη πιο ιδιόρρυθμο, δεν εμπόδισε όμως καθόλου την συνθετική του ικανότητα και μεγαλοφυΐα. Οι θεϊκοί ήχοι του ακούγονταν θαυμάσια μέσα στο μυαλό του...

Πάντως, αν σκεφθεί κανείς ότι μέχρι τα 57 του χρόνια, οπότε και πέθανε, ήταν τελείως κωφός, εύκολα μπορεί να καταλάβει ότι το μερίδιο δυστυχίας που του αναλογίσθηκε στην ζωή του, ήταν πάρα πολύ μεγάλο.

Σ' αυτό πρέπει να συνυπολογισθεί και η απόλυτα δυστυχισμένη προσωπική-ερωτική ζωή του, η οποία έγινε τραγική, επειδή ο μέγας συνθέτης εφάρμοζε πραγματικά στην πορεία του τις υψηλές ρομαντικές έννοιες, στις οποίες πίστευε.

Το μπλε είναι το χρώμα της ζωής και ταιριάζει απολύτως στην Ενάτη...

Με πολλούς τρόπους ο Μπετόβεν αποτελεί ένα ορόσημο στην ιστορία της μουσικής και του πολιτισμού γενικότερα. Η συμφωνική μουσική αυτού του εξαιρετικού ανθρώπου και ιδιαίτερα η ενάτη συμφωνία του, διαδραματίζει ιδιαίτερο ρόλο στην παγκόσμια πολιτιστική ιστορία και δραστηριότητα και συχνά ταυτίζεται με τους πιο ετερόκλητους εθνικούς και κοινωνικούς στόχους.

Σε διάφορες ιστορικές στιγμές η 9η συμφωνία απετέλεσε μέσο εμψύχωσης και ανάτασης, μέσο παρηγοριάς και ελπίδας.

Το 1915 ορίστηκε αυτή η συμφωνία, ενός γερμανού (φλαμανδικής όμως όπως είπαμε καταγωγής) συνθέτη, ως ο ύμνος των συμμαχικών δυνάμεων του α' παγκοσμίου πολέμου ενάντια στις λεγόμενες "κεντρικές δυνάμεις", Γερμανία και Αυστρο-Ουγγαρία.

Στη συνέχεια υιοθετήθηκε η Ωδή στη Χαρά (ποίημα του Σίλλερ), ως σύμβολο της ελευθερίας και την αδελφοσύνης των λαών και ορίστηκε ως ύμνος της Κοινωνίας των Εθνών, προδρόμου οργανισμού του ΟΗΕ.

Από την άλλη πλευρά και τα συνέδρια του γερμανικού ναζιστικού κόμματος άρχιζαν με την εκτέλεση αυτού του έργου!

Τέλος, η 9η συμφωνία αποτελεί τον ύμνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν αυτή εκπροσωπείται επίσημα σε διεθνείς διοργανώσεις και τελετές. 

Η 9η συμφωνία αποτελεί όμως σημείο αναφοράς ακόμα και λαών που δεν σχετίζονται με την ευρωπαϊκή μουσική και τη γενικότερα πολιτισμική παράδοση της Ευρώπης, όπως του ιαπωνικού και του κινεζικού. Ιάπωνες αξιωματικοί, αιχμάλωτοι πολέμου ζήτησαν το 1918 να παιχτεί για ψυχαγωγία τους στο στρατόπεδο Bando που είχαν απομονωθεί, η 9η συμφωνία του Μπετόβεν, η οποία στα ιαπωνικά έχει ιδιαίτερο όνομα, Νταϊκού. Επίσης στην Ιαπωνία το 1944, φοιτητές που είχαν επιστρατευτεί, ζήτησαν να ακούσουν πριν αναχωρήσουν για το μέτωπο και τον θάνατο την 9η συμφωνία, για να διατηρήσουν στο μυαλό τους κάτι που τους θυμίζει την πατρίδα! Θεωρείται δε παράδοση σ' αυτή τη χώρα να τραγουδιέται το χορωδιακό μέρος της 9ης συμφωνίας από τεράστιες χορωδίες 3, 5 και 7 χιλιάδων ατόμων, με αποτέλεσμα ένας εντυπωσιακός αριθμός Ιαπώνων ερασιτεχνών χορωδών να εξασκείται κάθε χρόνο για πολλούς μήνες στη μελέτη και απόδοση αυτού του μνημειώδους έργου.

Στην Κίνα, το κομμουνιστικό καθεστώς έχει την επίσημη θέση ότι η 9η συμφωνία εκφράζει τη «νίκη μέσα από την πάλη» του λαού ενάντια στους καταπιεστές του. Έτσι η εκτέλεση αυτής της συμφωνίας αποτελεί σ' αυτή τη χώρα αποκορύφωμα πολλών εθνικών και πολιτικών εκδηλώσεων, όπου τραγουδούν την Ωδή της Χαράς και πάλι πολυπληθέστατες χορωδίες.

Είναι λοιπόν πολύ εντυπωσιακό, πώς ένα ευρωπαϊκό μουσικό έργο των αρχών του 19ου αιώνα υιοθετείται από άσχετες μεταξύ τους πολιτισμικές παραδόσεις, αξιοποιείται διαχρονικά από τόσο ετερόκλητους κοινωνικούς και πολιτιστικούς φορείς και εντάσσεται στην προσπάθεια για επίτευξη τελείως αντιφατικών στόχων. 

O Μπετόβεν αποτελεί, έτσι, ένα σημαντικό συνδετικό κρίκο της ποικιλομορφίας των πολιτισμών του πλανήτη μας. Στο πρόσωπο και στο έργο του έχει αποδειχθεί η παγκοσμιότητα του πολιτισμού και η παγκόσμια δύναμή του.

Είναι επίσης προφανές ότι η σημασία του κορυφαίου αυτού μουσικού σχετίζεται και με τη μεταβατική εποχή που έζησε και δημιούργησε: Είχαν προηγηθεί ο Μπαχ και ο Μότσαρτ και ζούσε ακόμα ο Χάυντν. Των συνθετών αυτών το έργο (και βέβαια όλων των σύγχρονων και προγενέστερών τους) οδήγησε ο Μπετόβεν με την ιδιοφυΐα του στην αποκορύφωση στο είδος της μουσικής που έγραψε.

Ο ίδιος αυτός μεγάλος δημιουργός αποτελεί τον τελευταίο εκπρόσωπο της κλασικής και τον πρώτο της ρομαντικής περιόδου.

Όλοι οι μεταγενέστεροι μουσικοί μέτρησαν τις δυνάμεις τους με σημείο αναφοράς το έργο αυτού του μοναδικού ανθρώπου και η μεγαλύτερη τιμή γι' αυτούς ήταν να θεωρηθούν συνεχιστές του. Χαρακτηριστικά, ο Μπραμς έγραψε ότι συνέθετε τα μουσικά έργα του, κάτω από τη συντριπτική σκιά τού Μπετόβεν, "ακούγοντας πίσω μου τα βαριά βήματα ενός γίγαντα".

 

Classical music from the prodigy Beethoven: The Missa solemnis in D Major, Op. 123 was composed by Ludwig van Beethoven from 1819-1823. 

It was first performed on April 7, 1824 in St. Petersburg, under the auspices of Beethoven's patron Prince Nikolai Galitzin; an incomplete performance was given in Vienna on 7 May 1824, when the Kyrie, Credo, and Agnus Dei were conducted by the composer. 

It is generally considered to be one of the composer's supreme achievements. Together with Bach's Mass in B Minor, it is the most significant mass setting of the common practice period.

(Ας έχομε εδώ και την θρυλική Missa Solemnis. Είναι αδελφό έργο της 9ης, γιατί γράφτηκε την ίδια ακριβώς περίοδο.)

Beethoven's Missa Solemnis in D Major performed before a capacity Carnegie Hall audience. NBC radio commentary is provided in full by Ben Grauer.

Toscanini wrote to a friend shortly before this performance: "If, with my enthusiasm and adoration for that saint, I could achieve something worthy, it would be the greatest reward for my long, too long, artistic life".

Following this broadcast, the recording sessions on March 30th, 31st and April 2nd 1953 produced the official RCA recording of the Missa Solemnis; the only version Toscanini approved.

Soprano: Lois Marshall
Mezzo-Soprano: Nan Merrinan
Tenor: Eugene Conley
Bass: Jerome Hines
Robert Shaw Chorale
NBC Symphony Orchestra

Photo: The 1953 RCA Victor advertisement for the Missa Solemnis. 

                                                                                                                                                                                                                               

(Η μεσαία φωτογραφία κάτω από το κείμενο για την προσωπική τραγωδία του μουσικού γίγαντα είναι της έγκριτης φωτογράφου Νατάσας Διαλησμά)